( Online) Women Health Expert : EP1 โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบในร้านยา
> หลักการและเหตุผล
การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ (urinary tract infection) คือการตอบสนองของการอักเสบของเยื่อบุผิวระบบทางเดินปัสสาวะต่อการบุกเข้าของแบคทีเรีย เนื่องจากเยื่อบุผิวระบบปัสสาวะทั้งหมดเชื่อมต่อกันทั้งหมด ทำให้ทั้งระบบของทางเดินปัสสาวะมีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อทั้งหมดและมีอาการของการติดเชื้อระบบปัสสาวะได้หลายแบบ ซึ่งมักสัมพันธ์กับการมีแบคทีเรียในปัสสาวะ (bacteriuria) และปัสสาวะเป็นหนอง (pyuria)
โรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะเป็นโรคที่มีการติดเชื้อของอวัยวะในระบบทางเดินปัสสาวะซึ่งได้แก่ ไต
ท่อไตกระเพาะปัสสาวะ และท่อปัสสาวะ โรคนี้เป็นโรคที่พบได้บ่อยและเป็นสาเหตุสำคัญที่นำผู้ป่วยมาพบแพทย์ที่โรงพยาบาล ประมาณ 30-50% ของผู้หญิงคนหนึ่งจะเป็นโรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะอย่างน้อยหนึ่งครั้งในชีวิต ซึ่งโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ เป็นหนึ่งในโรคติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะที่พบได้บ่อย โดยพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากมีท่อปัสสาวะ สั้นกว่า เชื้อโรคจึงเข้าไปในร่างกายได้ง่ายกว่า โดยอาการหลัก ๆ ที่พบได้บ่อยสำหรับอาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบ คือ
- มีอาการปวดแสบขัด
- ปวดปัสสาวะบ่อยออกไม่สุด
- ปวดหน่วงท้องน้อยเวลาปัสสาวะ
- กลั้นปัสสาวะไม่อยู่
- อาการรุนแรงถึงขั้นปัสสาวะเป็นเลือด ทำให้กรวยไตอักเสบได้
การติดเชื้อของกระเพาะปัสสาวะ สามารถแบ่งได้ตามลักษณะอาการและความรุนแรง ได้ตามนี้
1. กระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ซับซ้อน (uncomplicated cystitis)
2. กระเพาะอักเสบแบบซับซ้อน (complicated cystitis)
3. การมีแบคทีเรียในปัสสาวะแบบไม่ปรากฏอาการ (asymptomatic bacteriuria)
4. การติดเชื้อระบบปัสสาวะที่รักษาไม่หาย (unresolved UTI)
โดยการรักษาโรคกระปัสสาวะอักเสบสามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยยาปฏิชีวนะ แต่หากมีอาการมากและเมื่อเชื้อโรคเข้าสู่กรวยไตแล้วไม่ไปพบแพทย์เพื่อรักษา อาจเกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ ซึ่งร้านขายยาจัดเป็นหน่วยงานปฐมภูมิด่านแรกที่ช่วยในการคัดกรองและรักษาโรคกระปัสสาวะอักเสบ ดังนั้นควรทราบถึงหลักเกณฑ์ในการพิจารณาว่าเป็นอาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ และพิจารณาเกณฑ์ในการเลือกจ่ายยาปฏิชีวนะตามความเหมาะสม
> วัตถุประสงค์
1.ผู้เข้าร่วมการประชุมสามารถคัดกรองและทราบหลักเกณฑ์ในการพิจารณาอาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
2.ผู้เข้าร่วมการประชุมสามารถแยกอาการออกระหว่างการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะส่วนบนและทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง รวมถึงสามารถแยกการติดเชื้อของกระเพาะปัสสาวะ ตามลักษณะอาการและความรุนแรงได้
3.ผู้เข้าร่วมการประชุมสามารถเลือกใช้ยาปฏิชีวนะสำหรับรักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้อย่างเหมาะสม